www.paradijsaaenhunze.nlEen ‘uitruil’ van zorg door de inzet van kunst
Paradijs Aa en Hunze verbindt het sociaal domein met kunst & cultuur
Door de vergrijzing en een gewijzigde inrichting van de zorg, verandert de wijze waarop we ouder worden. Dit was voor theatermaker Betsy Torenbos en Aline Vos van MantelzorgNL aanleiding voor het project Paradijs Aa en Hunze. Op vier locaties binnen de gemeente worden in januari en februari op zogenaamde ‘warmteplekken’ hulpvragen en de persoonlijke verhalen daarover geïnventariseerd en daarna vastgelegd. Dit vormt de basis voor een uitruil/matching van hulp en (docu-)filmavonden in juli 2022. Het project wordt in 2023/2024 afgesloten met een theatervoorstelling waar inwoners van de gemeente Aa en Hunze zelf aan meedoen.
Wat is Paradijs Aa en Hunze?
In Gieten, Rolde, Gasselternijveenschemond en Nieuwediep worden mensen uitgenodigd een hulpvraag te stellen of een hulpvraag te beantwoorden. Ze worden uitgenodigd voor een 1 op 1 interview waarbij de hulpvraag, maar ook het hoogstpersoonlijke verhaal daarachter met beeld en geluid wordt vastgelegd. Dit vormt de basis voor het project Paradijs Aa en Hunze. Betsy Torenbos: ‘Vaak is kunst het doel zelf. Met dit project willen we kunst juist inzetten om een ander doel te bereiken: het inzichtelijk maken van de hulpvragen die leven onder de inwoners van de gemeente Aa en Hunze en kijken of we mensen aan elkaar kunnen verbinden die elkaar kunnen helpen. De spelende mens aanraken.’
Warmteplekken, interviews en matching van hulpvragen
In bovengenoemde vier dorpen worden in januari/februari in de openlucht ‘warmteplekken’ met kunst ingericht. De kunst verleidt het publiek om de warmteplek te bezoeken. Het is een intieme plek waar mensen het warm krijgen (letterlijk en figuurlijk) en waar ontmoetingen en verbindingen ontstaan. Een plek waar een hulpvraag wordt gesteld of beantwoord. De mensen die op de warmteplek of op een andere wijze hun interesse kenbaar maken, worden over hun hulpvraag en persoonlijke verhaal geïnterviewd. Na de interviews wordt gekeken of mensen met elkaar verbonden kunnen worden, elkaar kunnen helpen. Aline Vos ‘De start van het project heeft al tot meerdere hulpvragen geleid. Bijvoorbeeld op zaterdagochtend samen de krant lezen of de (mantel)zorg voor een paar uurtjes overnemen zodat de mantelzorger het huis even voor zichzelf heeft. Het gaat dus om kleine activiteiten die een hele grote gevoelswaarde hebben. En wij gaan kijken of we mensen met elkaar kunnen verbinden zodat de hulpvragen ook echt beantwoord worden.’
Filmavonden en theater
De interviews worden vastgelegd op beeld en geluid. Deze vormen de basis voor een filmavond in ieder dorp in juli 2022. Een documentaire door én voor de gemeenschap ontwikkeld. Het immateriële erfgoed dat in de interviews en in de docu-films wordt vastgelegd, zal vervolgens gebruikt worden voor een theatervoorstelling. De lokale bevolking wordt uitgenodigd om samen met professionals vanaf 2023 te bouwen aan een theatervoorstelling onder leiding van producent Betsy Torenbos. De theatervoorstelling zal in 2024 in de vier dorpen te zien zijn.
Waarom Paradijs Aa en Hunze?
Mensen wonen langer thuis met complexe zorgvragen en mantelzorgers zorgen langduriger en intensiever voor hun partner, vader of moeder. Ook van buren en andere dorpsbewoners wordt gevraagd mee te bewegen met deze veranderingen, om zo met kwaliteit van leven oud te kunnen worden in het dorp. Dit vraagt dus iets van de sociale veerkracht van de gemeenschap en veronderstelt een wederkerigheid in hulp. Met het project Paradijs Aa en Hunze willen Torenbos en Vos middels kunst (en dus met ruimte voor emotie én plezier) dit maatschappelijke vraagstuk inzichtelijk maken en daar waar mogelijk verbeteringen aanbrengen. Het project wordt mede mogelijk gemaakt de Provincie Drenthe, Impuls en de gemeente Aa en Hunze.
Educatie
Er wordt binnen het project samengewerkt met studenten van het Dr. Nassau College in Gieten. De studenten volgen workshops in rollenspellen (theater), interviewen en filmen met als thema: wat is Het Paradijs voor jullie op dit moment? Ook wordt er samengewerkt met jongerenwerkers van Impuls, DAF Gieten (Digital Art Factory) en willen we nauw samenwerken met de jongerenraad die in oprichting is.
Over de initiatiefnemers
Betsy Torenbos (Annen, 1969) is de producent en regisseur van dit project. Als uitvoerend danseres ontwikkelde zij zich na haar Master opleiding in Amsterdam tot theatermaker en beeldend kunstenaar. Ze werkt vaak vanuit de persoonlijke verhalen van mensen om zo community art te ontwikkelen. Zo produceerde zij in het voorjaar 2021 de theatervoorstelling en film Mijn liefde is een koorts. Momenteel werkt ze aan twee projecten: Tabee Nieuw-Guinea en Paradijs Aa en Hunze .
Aline Vos (1981) werkt al veel jaren in diverse rollen en functies in het sociaal domein. Ze heeft gewerkt voor en met mensen met uiteenlopende hulpvragen. Haar drijfveer is een stem geven aan mensen die hulp kunnen gebruiken en kunnen geven. Sinds 2019 werkt ze bij belangenorganisatie MantelzorgNL waar ze professionals en beleidsmakers adviseert over het organiseren en bieden van goede mantelzorgondersteuning.
Samenwerkingspartners
Paradijs Aa en Hunze is ontwikkeld door Stichting Be-wonder (Betsy Torenbos) i.s.m. Impuls Aa en Hunze, MantelzorgNL (Samen Ouder Worden), Gemeente Aa en Hunze en Podium Platteland van de Provincie Drenthe.
Stichting Be-wonder staat onder leiding van regisseur Betsy Torenbos en is opgericht in 2002 en heeft decennia lang ervaring met oral history in binnen- en buitenland. Stichting Be-wonder weet uit ervaring dat theater werkt als catharsis (het verwerken van krachtige emoties) en een spiegel is voor de ziel.
Existentiële kwetsbaarheid is inherent aan het leven. Samen theater maken, het is met de juiste begeleiders de perfecte lege ruimte waar de spelende mens kan aansterken. Hieronder staan citaten die weergeven hoe regisseur en theatermaker Betsy Torenbos zoekt in een community art project.
Sociale veerkracht krijgen tijdens ingrijpende levensgebeurtenissen.
‘Zinvol leven vormgeven met anderen gebeurt niet zozeer door inzichten of besluiten in momenten van crisis, maar het is een proces van tastend bijstellen van het zelfbeeld, levenshouding, relaties en aspiraties. Van belang is dat sociale praktijken experimenteerruimtes zijn waar je ervaring kunt op doen met een andere levenshouding of zelfbeeld. Geen passend antwoord willen vinden op ontregeling, maar mogelijkheden vergroten om mensen zelf een creatieve en passende omgang te ontwikkelen
(bron: Cheryl Mattingly, 2014).
Sociale praktijken
Aansluitend is het socioloog Richard Sennet die de sociale praktijken ‘play-acting’ noemt. De speelse houding tot onszelf hoeft niet samen te vallen met wie we ten diepste zijn. Juist bij ontregeling is ‘play-acting’ een waardevol vermogen. We kunnen ontregeld zijn en tegelijkertijd verbinding maken, steun en zorg kunnen bieden of samen iets kunnen ondernemen. De hulpvrager en vrijwilliger kunnen in wederkerigheid met elkaar omgaan. De kwetsbare hulpvrager kan net zo goed de vrijwilliger tot steun zijn. De tegenstelling tussen de vrijwilliger en de kwetsbare oudere is te simplistisch en stigmatiserend.
Middelen die Stichting Be-wonder inzet:
A Jongeren en ouderen (verschillende generaties)met elkaar in contact brengen via oral history. Luisteren naar elkaar. Invoelen. Oral history als middel.
B St. Be-wonder kan ervaringsdeskundigen inschakelen voor diepte interviews. Kunst op recept.
C Door community art en theater ontstaan nieuwe netwerken. De spelende mens als uitgangspunt. Een ‘fluisterkoor’ ontwikkelen met bewoners (zie resultaten juni jongstleden in Beilen culturele gemeente 2021)
D St. Be-wonder brengt verschillende sociale en emotionele bewegingen van individuen en groepen bij elkaar. Ontstaan van theater en community art. Theater als catharsis.
Impuls Aa en Hunze en MantelzorgNL.
Impuls voert het welzijnswerk uit in gemeente Aa en Hunze. Impuls werkt aan de uitdagingen van deze tijd, het toenemen van vergrijzing en het langer thuis wonen. Gemeente Aa en Hunze is namelijk één van de vergrijsde gemeenten van Nederland. Meer dan 25% van het aantal inwoners is ouder dan 65 jaar. Bij Impuls is de benadering veranderd in de afgelopen jaren, niet probleemgestuurd, maar kijken vanuit de kracht van de inwoners. Impuls werkt daarbij vanuit de nieuwe waarden (ruimte, vertrouwen en keuzevrijheid) zoals geformuleerd in ‘Samen maak je de route’ en vanuit het gedachtegoed van Positieve Gezondheid. Positieve Gezondheid benadert de mens als geheel, spreekt mensen aan op hun veerkracht en haalt naar voren wat hun leven betekenisvol maakt.
Uit: Uitvoering van welzijnswerk in Aa en Hunze 2021
https://www.impulsaaenhunze.nl
Programma Samen Ouder Worden
In vier jaar tijd wil Vereniging NOV samen met landelijke vrijwilligersorganisaties, en in samenwerking met andere stakeholders in 40 lokale trajecten, een inhoudelijk en passend aanbod van ondersteuning voor ouderen organiseren. In de gemeente Aa en Hunze werkt het programma Samen Ouder Worden, vanuit MantelzorgNL, mee om ervoor te zorgen dat ouderen met de juiste ondersteuning en hulp in hun eigen woonomgeving oud kunnen worden. Om ouderen mogelijkheden te bieden om actief en vitaal te blijven.
https://www.nov.nl/samenouderworden/over/default.aspx
Gemeente Aa en Hunze
Gemeente Aa en Hunze wil met de aanpak ‘Samen maak je de route’ een nieuwe ordening in het sociaal domein realiseren met de waarden ruimte, vertrouwen geven en keuzevrijheid. De inwoner staat centraal en er wordt gewerkt vanuit de behoefte en kracht van de inwoner. Als de inwoner centraal staat dan ligt de focus op de leefwereld (de inwoner, het gezin en zijn veilige woonomgeving) in plaats van op de systeemwereld (procedures, formats, geld en tijd. In het Collegeprogramma ‘Samen Doen!’ 2018-2022 wordt de noodzaak van een leefbare, duurzame en vitale samenleving benoemd waarvoor inwoners zich willen inzetten en dorpen zich gaan ontwikkelen op een manier die bij het dorp past. Hiervoor is nodig dat inwoners met elkaar in contact komen en zich gezien en gehoord voelen als stimulans om meer ‘eigenaarschap’ te ontwikkelen. De gemeente wil inzetten op behoud en versterking van bestaande voorzieningen door ondersteuning van het vrijwilligers, lokale initiatieven en structuren.
Aansluiten bij de leefwereld, het stimuleren van eigenaarschap en de behoefte van inwoner en zijn omgeving vereist een andere manier van werken, wat ook vorm krijgt in dit project.
Uit: Samen maak je de route (2018). Nieuwe aanpak in het sociaal domein.
Collegeprogramma ‘Samen Doen!’ 2018 - 2022
Contact:
Betsy Torenbos, Stichting Be-wonder
betsy@paradijsaaenhunze.nl
info@be-wonder.com
Aline Vos, MantelzorgNL
aline@paradijsaaenhunze.nl
Meer informatie is te vinden op de Website of social media: